موقعیت جغرافیایی
روستای اسفند آباد در 52 درجه و 24 دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 55 دقیقه عرض شمالی واقع شده است. این روستا در سمت غرب کویر ابرکوه و ار توابع بخش بهمن از شهرستان ابرکوه می باشد که فاصله آن تا شهر یزد 170 کیلومتر و راه آن تماماً آسفالت می باشد. این روستا در جنوب شرق ابرکوه واقع شده است که از طرف شمال به روستای اسدآباد و از جنوب به روستای هارونی، از طرف غرب به رشته کوههای زاگرس داخلی که دنباله کوههای اقلید می باشد و از طرف شرق به کویر هرات و مروست منتهی می شود. بطور کلی محدودة ارضی دهستان اسفندار از شمال به بخش بهمن، از شرق به کویر ابرکوه، از غرب به شهرستان خرم بید و از جنوب به شهرستان بوانات محدود می شود. روستای اسفند آباد تا شهر ابرکوه 30 کیلومتر و تا مرکز بخش بهمن ( مهرآباد ) 15 کیلومتر فاصله دارد و ارتفاع آن از سطح دریا 1472 متر می باشد.
آب و هوا
اقلیم منطقه اسفندآباد تابعی از آب و هوای گرم و خشک فلات مرکزی ایران است که از خصوصیات آن نوسان زیاد درجه حرارت و کمی بارش است. اسفندآباد دارای یک ایستگاه کلیماتولوژی است که سابقه آمار آن کم است ولی تا حدی گویای اقلیم منطقه است. تجزیه و تحلیلهای آماری اقلیم با استفاده از آمار ایستگاه اسفند آباد انجام گرفته است. این منطقه در زمستان دارای هوای معتدل و در تابستان اقلیمی گرم و بسیار خشک دارد.در زمستان درجه حرارت هوا تا 10- درجه نیز میرسد ولی در تابستان حداکثر مطلق درجه حرارت تا 43 درجه سانتیگراد صعود کرده و بدین ترتیب نوسان سالانه دما چیزی حدود 53 درجه سانتی گراد می‌باشد. میزان بارندگی بسیار ناچیز می باشد. بطوریکه متوسط آن به حدود 75 میلی متر در سال میرسد، در حالیکه میزان تبخیر حدود 1500 میلی متر در سال است که این میزان تبخیر 20 برابر بارندگی می باشد و باعث خشگی هوای منطقه می شود. عمدتاً بارش منطقه بصورت باران است و ندرتاً برف ریزش می کند و بطور متوسط در سال بیش از یک روز برفی دیده نمی شود. بارندگی تنها در ماههای آخر زمستان و اوایل بهار اتفاق می افتد که عمدتاً بصورت رگباری و درشت دانه‌اند و بعلت خشکی بیش از حد به سرعت تبخیرمی شوند و چون نامنظم بوده و جنس زمین نیز مساعد است به سرعت جاری شده و موجب سیلاب می شوند
منابع آب
از نظر منابع آب. این منطقه چون در یک اقلیم خشک قرار دارد از ریزشهای جوی بهره چندانی نداشته و ریزشهای انجام شده عموماً با توجه به 1500 میلیمتر تبخیر به سرعت از دست می‌روند و تنها منبع تأمین آب منطقه، ابهای زیر زمینی هستند که از طریق نفوذ حاصل می‌شوند و از مطلوبیات کمی و کیفی بالایی برخوردار نیستند. این آبها عموماً از طریق قنات و چاههای عمیق و نیمه عمیق در دسترس قرار می گیرد. از نظر جریانهای دائمی و رودخانه‌ای باید گفت که رودهای منطقه عموماً خشک بوده و بصورت آبراه های سیلابی یا مسیل ها فقط به هنگام ریزشهای آنی و رگبارها فعال می شوند که آن نیز به دلیل عدم برنامه ریزی صحیح نه تنها مورد استفاده قرار نمی گیرد بلکه موجب بروز خساراتی نیز در منطقه می گردد و نهایتاً در کویر ابرکوه تخلیه شده و در اثر تبخیر آنها کویر نمکی تشکیل می گردد. در این منطقه با توجه به مطالعات انجام شده، عمق سطح ایستایی بسیار پائین است و در بعضی نقاط به 60 متر نیز میرسد. قنوات منطقه سابقه چندین هزار سال دارند و طول مجموع آنها چیزی در حدود 430 کیلومتر است. اگر حوزه آبریز را به دو قسمت دشت و کوهستان تقسیم کنیم هر یک از پدیده‌های فوق دارای خصوصیات هیدرولوژیکی و ژئوهیدرولوژیکی خاص است که در بیلان آبی منطقه مؤثرند، بطوریکه ارتفاع متوسط سالیانه بارش در دشت 50 میلیمتر و در کوهستان 200 میلیمتر می باشد که در هر صورت این میزان بازندگی بسیار ناچیز است و باعث پایین رفتن مداوم سطح آبهای زیرزمینی می‌شود.
جنس خاک
بخش وسیعی از خاکهای منطقه ابرکوه ازنوع بیابانی و کویری است که از رسوبات ریز و تکاملی اندک برخوردارند. پوشش گیاهی این خاکها، ضعیف یا بدون پوشش هستند. خاکهای کویری شور به دلیل بافت سنگینی که دارند دارای قابلیلت نگهداری آب می باشند و این خود موجبات اقبال و خوش شانسی برای اینگونه مناطق محسوب می شود. خاکهای مجاور کویر سولونچاک نام دارد که شوری آنها بالاتر از 16 میلی موز است. اینگونه خاکها چون دارای لایه هایی از نمک هستند، هرگونه عملیات کشاورزی بر روی آنها مشکل است ولی در عوض امکان ایجاد پوشش از گیاهان شوری پسند، بسیار زیاد می باشد زیرا از یک طرف دارای رطوبت زیاد و از طرف دیگر بعلت سست بودن خاکها، عملیات احیاء و اصلاح مراتع کویری با هزینه کم امکان پذیر است ولی میزان گچ خاکهای شور کویری ابرکوه زیاد بوده و این امر عملیات اصلاح و شیرین کردن خاکها را میسر می سازد. جنس خاک محدوده اراضی اسفندآباد را می توان به انواع زیر تقسیم‌بندی کرد.
خاکهای منطه غرب روستا که اغلب سنگلاخی و سنگریزه دار می باشد. هرچه به سمت کوهستان نزدیک می شویم سنگها درشت و به صورت قلوه سنگ می باشند که برای کشاورزی مساعد نیستند و هر چه از کوهستان بطرف روستا نزدیک می شویم خاکها بصورت سنگ ریزه و ماسه ای هستند که ناشی از رسوبات سیلابها می باشد. این نوع خاک تا فاصله 3 کیلومتری غرب روستا را شامل می شود.
جنس خاکی که روستا برروی آن استوار است از نوع خاکهای رُس می باشد که برای کشاورزی بسیار مساعد است و عمدة کشاورزی روستا و روستاهای اطراف برروی این خاکها می باشد. این خاک کمتر مورد فرسایش باد و آب قرار گرفته است. و تا فاصله 6 کیلومتری شرق روستا را در بر می‌گیرد.
3 ) خاکهای منطقه شرق روستا که حاصل رسوبات بادی و بصورت خاک ریزدانه می باشد که در منطقه به خاک ( باداف ) معروف است و به دلیل شور بودن برای کشاورزی مساعد نیست.
پوشش گیاهی
هر چه از طرف جنوب غرب و شمال غرب به طرف شرق ابرکوه پیش می رویم بر فقر پوشش گیاهی افزوده می شود و علاوه بر آن گونه های خشکی پسند و شوری پسند جایگزین می شوند بطوریکه در دامنة کوهها، استپ، پوشش گیاهی را تشکیل داده و هر چه از منطقه پایکوهی دور میشویم بر فاصلة گیاهان استپی افزوده می شود. درحول وحوش ابرکوه و روستاها که مزارع و کشتزارها باعث تعدیل درجه حرارت بصورت محلی می گردد، گیاهان درمنه، اسفند آباد شیرین بیان و بوته زارها پوشش گیاهی را تشکیل میدهند. در شرق یعنی در مجاورت کویر ابرکوه گیاهان خشکی پسندی چون گزاشنان. خارشتر، خارزرد، تیچ وارجین می‌رویند. دیگر نقاط برای رویش هیچ گیاهی مناسب نیست و اگر گیاهانی از نوع بته‌ای (بوته‌ای) مانند خارشتر و امثال آن در برخی نقاط مشاهده شود نشان دهنده آن است که آن مناطق در مسیر سیلابهای زمستانی قرار دارد. در جنوب شرقی منطقه ( مانند اردی و بداف) و دامنة ارتفاعات آن تا جنوب اسفند آباد
بعضی از گیاهان بصورت خودرو می‌رویند که درب قدیم از آنها استفاده دارویی می‌شده است. و اکنون هم محل استفاده اند مانند (اربه ) که گیاهی است تلخ بگونه ای که تلخی آن زبانزد است و اهل محل آن را علاج درد می دانند و گیاه دیگری به نام ( آویشن ) که دارای بوئی تند و مزه ای شبیه چای است و در مصارف طبی نیز از آن استفاده می کنندو گیاه خود روی دیگر به نام ( مرزنگوش ) در این منطقه می روید که این گیاه کاربرد مصارف دارویی دارد چنانکه در مصارف صنعتی ( جهت معطر کردن اغذیه و مواد بهداشتی ) نیز کاربرد دارد.
پوشش جانوری
در مناطق کوهستانی و پای کوهی که شرایط زیست جانوران از جمله آب و علف بطور نسبی مهیا است. جانوران بیشتر وجود دارند. بطوریکه کوه اعلاء و سایر کوههای دیگر (مخصوصاً کوههای دره باغ درنزدیکی اسفند آباد ) جانوران حلال گوشتی چون: آهو، گوزن، قوچ، کل (بز نر و عموماً گزینه حیوانات) بز کوهی و جانوران دیگری مثل کبوترچاهی، کلاغ، گنجشک، هدهد، پرستو، سینه سیاه و شاهین زندگی می کنند. البته شکار بی رویه آهو، گوزن کوهی، بزوحشی و پازن ( از خانوادة گوزنهاست ) در نیم قرن اخیر باعث شده تا نسل آنها در این منطقه روبه نابودی رود. در این محدوده حیواناتی دیگر یافت می شوند که وسیله دفاعی و استتار آنها در مقابل دشمن ظاهر خارجی آنها ست که همرنگ خاک بوده و از این طریق می توانند در مواقع ضروری خود را در برابر دیدگان او پنهان نمایند همانند گورخر و مارمولک. در این پهنة جغرافیایی مارو عقرب فراوان است و به ندرت پلنگ نیز وجود دارد
نظرات شما عزیزان:
موضوعات مرتبط: درباره اسفندآباد ، ،
برچسب‌ها: